Siyasi

Şişirmələr

1 noyabr 2015-ci il seçkisi Türk milliyyətçiliyinin siyasi qurumu olma iddiasını daşıyan Milliyyətçi Hərəkat Partiyasındakı (MHP) qarşısı alınmaz böhranı daha da dərinləşdirdi. 2002-ci ildə hökumətdə ikən Devlet Bahçelinin təkidiylə gedilən erkən seçimdə 10% reytinq itirib məclisdən kənarda qalandan sonra MHP-nin bütün qurultaylarını izlədim. Rəqib çıxsın və ya çıxmasın, qurultayların hamısı başlar-başlamaz, rəyasət heyətinin sədri vilayət təşkilatlarının sədrlərinin imzaladıqları “Bahçeliyə dəstək bəyannaməsi”ni oxuyaraq, demokratik mühitin ortaya çıxması ehtimalını ilk andan öldürürdülər (2012-ci ildəki qurultayda Tuğrul Türkeş “MHP atamın partiyasıdır” sözləriylə salondan gələ biləcək demokratik təşəbbüslərin önünə sədd çəkmişdi). Bahçelinin qurultaylardakı nitqlərinin 30%-i Türkiyəyə və xaricdəki Türk ölkə və qövmlərinə salam göndərməkdən ibarət olurdu, MHP-nin necə bir iqtidar alternativi olacağına dair işartılarını onun çıxışlarında heç vaxt görmək mümkün olmadığı kimi hər seçkidən sonra “əziz millətimiz bizə müxalifət vəzifəsi verdi” sözləriylə seçkinin nəticələrini onsuz da sorğulama gücündə olmayan seçicilərin ürəyinə su səpməyə çalışırdı. 1 noyabrdan sonra başda Devlet Bahçeli olmaqla, partiyanı idarə edən şəxslər “MHP-nin üzərində əməliyyat aparılır” bəhanəsinə sığınmağa çalışsalar da, 2007-2015-ci illər arasında MHP kontingentindən məclisin vitse-spikeri kreslosunda oturmuş Maral Akşənərin, ona paralel olaraq keçmiş məskunlaşma və abadlaşdırma naziri Koray Aydının və İğdır millət vəkili Sinan Oğanın fövqəladə qurultay tələbiylə ortaya çıxmaları, izləyən günlərdə, uzun müddət partiyadan uzaq tutulmasına baxmayaraq, 2015-ci ilin hər iki seçkisində Antəpdən seçilən Bahçelinin müavini Ümid Özdağın da o xora qatılmasının baş qərargah üzərində yaratdığı psixoloji təzyiqə, fövqəladə qurultay tələbiylə “müxaliflər”in məhkəməyə müraciət edib müsbət qərar alması da əlavə olunca Bahçelinin “Qurultay 2018-in martında olacaq” qərarlılığına partiyanın baş qərargahının hüquqi mübarizəsini də əlavə etmək qacınılmaz oldu. Ali Məhkəmənin fövqəladə qurultayı “dayandırması”na baxmayaraq, ”müxaliflər” 15 mayda qurultayı keçirəcəyini, baş qərargah isə keçirə bilməyəcəyini iddia edərkən, bu “əhval və şəraitdə” Türkiyənin mərkəzdə olduğunu iddia edən mediası (Doğan və Cinər qrupları) Akşənərə bütün qəzet və kanallarının qapılarını taybatay açmış durumdadır. Nə üçün? Maral Akşənərin MHP liderliyinə yüksələcəyinə inandıqlarına görəmi? Yüksəlməsi durumunda, hər gün iddia etdiyi kimi, baş nazir olacağına inandıqları üçünmü?

Türkiyə Maral Akşeneri 1990-cı illərin ortalarına dönəmin baş naziri Tansu Çillərin müşaviri kimi siyasət həyatında ilk ciddi məşqlərini yaparkən tanımışdı. ”Milliyyətçi məhəllə”dən gələn siyasətçi olmasına baxmayaraq, Akşənər, mərkəz sağın iki siyasi qurumundan biri olan Doğru Yol Partiyasından 24 dekabr 1995-ci ildə keçirilmiş seçkidə məclisə girdi. 3 noyabr 1996-cı ildə Susurluk qəzasının baş verməsiylə daxili işlər naziri vəzifəsindən istefa verən Məhmət Ağarın yerinə o vəzifəyə təyin edilən Akşənər elə həmin gecə Diyarbakıra gedərək çayxanada domino oynamış, bölgəyə mesajlarını (həm terrora qarşı sərt mübarizə və həm də bölgədəki vətəndaşlarla hərarətli münasibət qurma) domino masası arxasından vermişdi. Milli Təhlükəsizlik Şurasının 28 fevral 1997-ci ildə keçirilən uzun iclasından sonra ordu generalı Çevik Birin təhdid dolu mesajına eyni sərtliklə cavab verməsi bu gün də Akşənərə ictimaiyyət arasında xal qazandıran davranış olaraq xatırlanmaqdadır. 18 aprel 1999-cu ildəki seçki ərəfəsində MHP-nin yüksək reytinqinə rəğmən “mənşəyinə rücu etməyən” Akşənər, Doğru Yol Partiyası sıralarında davam etdiyi siyasətə 2001-ci ildə Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) quruluş mərhələsində Tayyip Ərdoğanla birlikdə hərəkət etsə də , oradan namizəd olmayıb MHP-yə qatıldı. MHP-nin məclisdə olmadığı 2002-2007-ci illər arasında Devlet Bahçeliyə çox yaxın durmağa çalışdı, onun müavini oldu. 22 iyul 2007-ci ildə MHP məclisə qayıdandan sonra Devlet Bahçeli kontingent vitse-spikerliyi vəzifəsini Akşənərə verməyi uyğun bildi ki, o vəzifə fasiləsiz şəkildə 7 iyun 2015-ci ilə qədər davam etdi. 7 iyun 2015-ci ildə keçirilmiş seçkidə millət vəkilliyinə namizəd göstərilməyən Akşənərin hazırda MHP-də Bahçeliyə qarşı “üsyan bayrağı”nı qaldıran qrupun öndərliyini yapdığını görməkdəyik.

Akşənər kiminlə mübarizə aparacaq?

543 qurultay nümayəndəsinin imzasını alaraq MHP-ni fövqəladə qurultay keçirməyə məcbur edən Akşənər mərkəzdəki medianın ona verdiyi dəstəkdən şikayətlənməməlidir (əvəzində, nə qədər ironik olsa da, prezident Ərdoğana yaxın media Bahçelini dəstəkləyir). Ancaq bunu anlamaq mümkün deyil: mərkəz media Akşənərə bu dəstəyi onun hansı proqram, vəd və layihələrini görüb, analiz edib də verir? Yoxsa Akşənərə verilən media dəstəyi, Anadoludakı məşhur sözlə, “Həzrət Əliyə sevgidən yox, Muaviyəyə olan nifrətdən” irəli gəlir? “Akşənər gələrsə, MHP 25%-dən başlayar” fırtınası MHP-ni fövqəladə qurultaya məcbur etməyə çalışan qadının, məsələn, hansı iqtisadi proqramından ilham alır? AKP-nin və cənab Ərdoğanın 14 ildə qurduğu iqtisadi sistemi hörmətli Akşənər hansı həmlələrlə sarsıtmağı düşünür? AKP iqtidarı dönəmində Türkiyədə həcmi milyard dollarlara çatan layihələr həyata keçirildi və hazırda cümhuriyyət tarixinin ən böyük tenderləri xəzinənin verdiyi 100%-lik təminatlarla yapılmağa davam edir. İddialara görə, baş nazir Əhməd Davudoğlu milyard dollarlıq tenderlərə verilmiş xəzinə təminatının 100%-dən 80%-ə endirilməsini prezident Ərdoğanla müzakirə edib, xəbəri alan iş adamları təminatın 100%-də qalması üçün Ərdoğanı razı salıblar. Ən böyük layihələrin, Ərdoğanın razılığıyla 100%-lik xəzinə təminatıyla yapıldığı bir ortamda MHP sədri olacağını iddia edən Maral Akşənər, əcəba, dövlətin milyardlarla dollarlıq işlərini yapan iri kapitalizmin öz dəstəyini Ərdoğandan çəkib ona verməsi üçün hansı radikal vədləri hazırlayıb? Ən kiçiyindən ən böyüyünə- AKP-nin idarə etdiyi bələdiyyələrin qurduğu maddi yardım-iş-tender üçbucağını hörmətli Akşənər hansı metodologiyalarla ortadan qaldırmağı nəzərdə tutur ki, seçicilər qüsursuz işləyən o üçbucağın cazibəsindən çıxıb Akşənəri hökumətin başına gətirməyi məqsədəuyğun hesab etsinlər? Yanvarda bazardan çıxan 350 milyon dolların əvəzinə fevraldan başlayaraq sırf Ərdoğana olan güvən və etimada görə 4 milyard dollardan çox isti pul bazara gəlib; isti pulun Türk bazarındakı önəmini nəzərə alaraq, Akşənər xanım iqtisadiyyatı sarsacaq miqdarda pulun bazarı tərk etməsi durumunda hansı əlaqələrini tədavülə daxil edib ölkəyə pul çəkə biləcək? Soyuq savaşın bitməsindən sonra qloballaşan dünyaya paralel olaraq Türkiyədə də siyasətin dəyişən zəminini 2000-ci illərin əvvəlində nə Bülənt Ecevit, nə də Devlet Bahçeli qavraya bilmişdilər. Dəyişən zəmini yaxşı təhlil edə bilən Ərdoğan 15 aylıq partiyasını məhz xalqın iqtisadi gözləntilərinə konkret proqramlarıyla verdiyi cavablara görə iqtidara gətirə bilmişdi. Türkiyədə 15 ildən bəri seçicilər ideologiyanı böyük ölçüdə arxa plana atıb ciblərin durumuna görə blanklara möhür basırlar. Ona görə də işləyən mövcud sistem baxımından təkcə Akşənərin deyil, ümumilikdə MHP-nin və digər siyasi partiyaların işinin çox çətin olduğunu söyləməklə əslində heç nəyi şişirtmədiyimizi bu işlərə azacıq diqqət göstərən hər kəs görə bilir...

Rüzgarlar çox vaxt istənilən nəticəni vermir...

Mərkəzdəki medianın Akşənər üçün əsdirdiyi dəstək rüzgarlarını Türk siyasəti daha əvvəl dəfələrlə görüb. O rüzgarların, maşın karvanlarının, meydan qələbəliklərinin illah da seçki qutularında öz əksini tapacağına dair təminat heç vaxt və heç kim üçün olmadığı kimi, bu gün Akşənər üçün də yoxdur. Türk siyasətinin unudulmaz simalarından olan mərhum Osman Bölükbaşı deyərmiş ki, çayçıda-meydanda hamıdan çox məni dinləməyə gəlirlər, ancaq seçki günü gedib başqalarına səs verirlər. Bu durumun tipik örnəkləri mərhum Ərbakanın mitinqlərində yaşanırdı: meydanlardakı insan selini görəndə həmişə elə bilirdim ki, xocaya yenidən baş nazirlik yolu göründü, nəticələr isə 1%-i belə keçmirdi. MHP-Akşənər-qurultay üçbucağında irəliləyən indiki proseslərin, Akşənəri deyə bilmərəm, fəqət MHP baxımından bir çox sıxıntısı olduğu açıq-aşkardır. Zira Akşənərli və ya Akşənərsiz- bütün variantlarda MHP-nin 10%-lik ölkə baryerini keçə bilməmə təhlükəsi qalmağa davam edir. Mövcud gəlişmələrin MHP-ni parçalanma mərhələsinə daxil edə biləcəyi ehtimalı da bir tərəfə qeyd edilə bilər. Hazırkı dünya gerçəkləri işığında Qərbin, özəlliklə ABŞ-ın MHP-ni siyasi arenada görmək istəməməsi də Türk milliyyətçiliyinin başqa bir sıxıntısıdır; söhbət Türkiyədə və bölgədə, Qərbin Türk milliyyətçiliyi ilə əməkdaşlıq etməməsindən gedir. 7 iyundakı seçkidən sonra meydana çıxmış mənzərəni MHP-nin düzgün oxuya bilməməsi işləri bu nöqtəyə gətirdi. Mövcud durumda Türk milliyyətçiliyinin taleyini nəzərə alaraq, Bahçeli-Akşənər qarşıdurmasına deyil, əməkdaşlığına duyulan ehtiyac tarixi zərurətə çevrilmişdir.

Mayis Əlizadə/ APA Analitik Mərkəzi