Azərbaycan Mərkəzi Bankından «APA-Economics»ə verilən məlumata görə, əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2013-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında da xarici iqtisadi əməliyyatlar neft-qaz sektoru üzrə müsbət saldoya, qeyri-neft sektoru üzrə isə mənfi saldoya malik olub. Neft-qaz sektoru üzrə ümumi daxilolmalar neftin və təbii qazın ixracı və bu sektora cəlb edilən xarici kapital hesabına formalaşıb. Bu sektor üzrə ödənişlər isə mənfəətin və investisiyaların repatriasiyası, avadanlıq və xidmətlərin idxalını əks etdirir.
Nəticədə, 2013-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında neft-qaz sektoru üzrə yaranmış ümumi müsbət saldo 17,1 mlrd. dollar olub. Hesabat dövründə cari əməliyyatlar hesabında 9,3 mlrd. dollar məbləğində profisit yaranıb, o cümlədən neft-qaz sektoru üzrə cari hesabın profisiti 16,6 mlrd. dollar olub. Neft-qaz sektorunun profisiti qeyri-neft sektoru üzrə cari hesabın 7,4 mlrd. dollar məbləğində olan kəsirini tam örtüb.
Tədiyyə balansının əsas göstəriciləri
(mln. dollar)
|
|
2012-ci il, yanvar-sentyabr |
2013-cü il, yanvar-sentyabr |
|
I.Cari əməliyyatlar hesabının saldosu 11 518,2 9 249,9 Xarici ticarət balansı 17 506,0 15 408,1 Xidmətlər balansı - 2 377,4 - 3 151,0 Gəlirlər balansı - 3 431,5 - 3 052,0 - İnvestisiya gəlirlərinin repatriasiyası - 3 655,0 - 3 097,7 Cari transfertlər balansı - 178,9 51,4
II.Kapitalın və maliyyənin hərəkəti hesabının saldosu - 7 039,9 - 5 054,6 - Azərbaycana cəlb olunmuş birbaşa investisiyalar 3 972,7 4 631,8 - Xaricə yönəldilmiş birbaşa investisiyalar - 926,1 - 775,0 - İnvestisiyaların repatriasiyası - 2 176,1 - 2 663,2 Kreditlər və digər investisiyalar - 7 912,4 - 7 739,4
III.Tədiyə balansının ümumi saldosu 4 478,3 3 291,1
|
||
Hesabat dövründə xarici ticarət dövriyyəsi 32,2 mlrd. dollar təşkil edib və, göründüyü kimi, xarici ticarət balansı 15,4 mlrd. dollar məbləğində müsbət saldo ilə nəticələnib. Bu müddət ərzində Azərbaycanın 143 dövlətlə ticarət əlaqəci olub. Xarici ticarətin 9,5%-i MDB ölkələri, 90,5%-i isə digər xarici dövlətlərin payına düşüb.
Tədiyyə balansına əsasən, hesabat dövründə əmtəə ixracı 23,8 mlrd. dollar təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 3,1% azdır. İxrac olunmuş malların strukturunda neft-qaz məhsullarının payı 94,7% olub. Xarici dövlətlərə 21,5 mlrd. dollarlıq neft məhsulları ixrac olunub, ixrac olunmuş neft məhsullarının 1,2 mlrd. dolları neft emalı məhsulları, 20,3 mlrd. dolları isə xam neft ixracının payına düşüb. İxrac olunmuş xam neftin 19,1 mlrd. dolları Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti (ABƏŞ) tərəfindən hasil olunmuş neftin ümumi dəyəridir. İxrac olunmuş ümumi xam neftin 1,2 mlrd. dolları isə digər müəssisələr tərəfindən xaricə göndərilib ki, bunun da 120,8 mln. dolları «Şahdəniz» yatağından hasil edilmiş kondensatın, 1 015,5 mln. dolları isə ARDNŞ-in payına düşüb.
Qeyd edək ki, 2013-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkənin qeyri-neft ixracı 13,1% artaraq 1 265,5 mln. dollar təşkil edib.
(mln. dollar)
|
İxracın strukturu |
||
|
|
2012-ci ilin 9 ayı |
2013-cü ilin 9 ayı |
|
Yanacaq-xammal məhsulları |
23 882,5 |
22 923,0 |
|
- neft-qaz məhsulları |
23 442,5 |
22 545,1 |
|
-digər xammal |
440,0 |
377,9 |
|
Maşın və avadanlıq |
60,6 |
214,7 |
|
İstehlak malları |
596,2 |
651,3 |
|
Digər mallar |
22,3 |
21,6 |
|
İxrac, cəmi |
24 561,6 |
23 810,6 |
Göründüyü kimi, azalma neft-qaz məhsullarının ixracının azalması hesabına baş verib. Belə ki, ümumi ixracın azalması 751,0 mln. dollar təşkil etdiyi halda, neft-qaz məhsulları üzrə azalma 959,5 mln. dollara bərabər olub.
Hesabat dövründə Azərbaycanın əmtəə idxalının ümumi dəyəri 8,4 mlrd. dollar təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 18,6% çoxdur. İstehlak mallarının idxalının ümumi dəyəri 3 292,1 mln. dollar olub ki, bunun da 1 025,5 mln. dolları ərzaq məhsullarının payına düşüb:
(mln. dollar)
|
İdxalın strukturu |
||
|
|
2012-ci ilin 9 ayı |
2013-cü ilin 9 ayı |
|
İstehlak malları |
3 067,6 |
3 292,1 |
|
- ərzaq məhsulları |
873,0 |
1 025,5 |
|
- qeyri-ərzaq məhsulları |
2 194,6 |
2 266,6 |
|
İnvestisiya yönümlü mallar |
696,1 |
741,7 |
|
Digər mallar |
3 321,9 |
4 368,7 |
|
İdxal, cəmi |
7 085,6 |
8 402,5 |
Göründüyü kimi, istehlak mallarının idxalının artımı əsasən ərzaq məhsulları hesabına baş verib. Belə ki, istehlak mallarının idxalının ümumi artımı 224,5 mln. dollar təşkil etdiyi halda, ərzaq məhsulları üzrə artım 152,5 mln. dollar, qeyri-ərzaq məhsulları üzrə isə 72,0 mln. dollar təşkil edib.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/apa_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi Twitter-da izləyin
