Amerika

“ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) və ATƏT Parlament Assambleyası (PA) tərəfindən birgə həyata keçirilən müşahidə missiyası noyabrın 3-də baş tutan seçkilərin COVID-19 pandemiyasının yaratdığı bir sıra problemlərə baxmayaraq, rəqabətli və yaxşı idarə olunduğu qənaətindədir”.

APA-nın xəbərinə görə, bu, ATƏT-in yaydığı bəyanatda əksini tapıb.

Bildirilib ki, eyni zamanda, seçki kampaniyası daha geniş siyasi debatları tez-tez ört-basdır edən və sistemli saxtakarlığa dair əsassız iddiaları özündə birləşdirən dərin kök salmış siyasi qütbləşmə ilə xarakterizə olunur: “Heç kim - heç bir siyasətçi, heç bir seçilmiş məmur - xalqın səsvermə hüququnu məhdudlaşdırmamalıdır. Bu qədər dinamik bir kampaniyadan sonra, hər bir səsin sayılmasını təmin etmək hakimiyyətin bütün qolları üçün təməl bir borcdur. Xüsusilə hazırkı Prezident tərəfindən seçki gecəsi də daxil olmaqla sistemli çatışmazlıqlar barədə əsassız iddialar, xalqın demokratik qurumlara olan inamını zədələyir”.

Qeyd olunub ki, COVID-19 pandemiyası seçkilərin təşkili üçün çox böyük bir problem olsa da, seçki kampaniyasına da ciddi təsir göstərib: “Pandemiya zamanı seçicilərin səs verə bilməsi üçün görülən tədbirlər partiyalar arası maraqlarının əsas götürülməsindən qaynaqlanan, seçki idarəsinin işinə mənfi təsir göstərən və seçiciləri çaşdıran məhkəmə proseslərini başladıb. Seçki günü özü dinc və iğtişaşsız keçib. Sanitariya-gigiyena tədbirləri gözlənilib. Seçicilərin şəxsiyyətini müəyyənləşdirmək tələbləri müəyyən qruplara qeyri-mütənasib şəkildə təsir edir və onlara səsvermə üçün maneə yaradır. Eyni zamanda, təqribən 5,2 milyon vətəndaş cinayət təqibi səbəbindən səsvermə hüququndan məhrumdur, baxmayaraq ki, onların təxminən yarısı cəzalarını çəkib. Bu səs məhdudiyyətləri ümumi səsvermə prinsipinə ziddir. Səs vermək və bu səslərin sayılması demokratiyanın ən əsas prinsipləri arasındadır. ABŞ səsvermə hüququnun genişləndirilməsi istiqamətində böyük addımlar atsa da, yeniyetmələrin ümumi seçki hüququ ilə bağlı narahatlıqları qalmaqdadır. Qadınların siyasətdəki iştirakı da artıb, amma buna daha çox diqqət ayrılmalıdır. COVID-19 və poçt səsverməsindəki artım kontekstində, qanuni olaraq verilmiş bülletenlərin sayılmasını məhdudlaşdırmaq cəhdlərindən narahatıq”.

Bəyanatda o da bildirilib ki, seçki kampaniyasının maliyyələşməsi ilə bağlı narahatlıqlar da olub: “Bu, federal səviyyədə kampaniyalara fərdi ianələr və tam açıqlanma ilə tənzimlənsə də, sərbəst sərmayəçilərlə bağlı qaydalar şəffaflığı təsirli şəkildə azaldır və pulun siyasətdəki təsirini artırır. ABŞ-da bu seçkilərin ümumi xərclərinin 14 milyard dollara çatacağı təxmin edilir. ABŞ-da media mənzərəsi olduqca qütblüdür, lakin eyni zamanda plüralist və müxtəlifdir. Seçicilərin məlumatlı bir seçim etməsinə kömək edən geniş məlumatların təqdim olunması ilə seçki öncəsi ifadə azadlığına hörmət göstərilib. Seçkiyə cavabdeh məsul şəxslər həm pandemiya, həm də seçki prosesini müşayiət edən son dərəcə siyasiləşmiş mühitə görə çətin şərtlərdə çalışdılar. Təcili yardım fondları seçkilərin təşkili üçün pandemiyanın yaratdığı çətinliklərin öhdəsindən gəlməsinə kömək etmək üçün ştatlara paylansa da, bu, onlayn seçici qeydiyyatı və poçt səsverməsindəki kütləvi artım səbəbindən əlavə problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün yetərli deyildi. Buna baxmayaraq, ictimaiyyətin bütün səviyyələrdə seçki administrasiyasının işinə ümumiyyətlə inandığı qeyd edildi”.

Bəyanatda o da qeyd olunub ki, qanuni və texniki çətinliklərə və hazırkı prezidentin düşünülmüş şəkildə seçki prosesinə inamı zəiflətmək cəhdlərinə baxmayaraq seçki prosesinin keçirilməsindən məsul olan şəxslər və prosesə cəlb olunan vətəndaşların səyləri ilə bütün vətəndaşların səs verə bilməsi təmin edildi: “Ancaq bu seçki bitməyib və biz burada və bu vaxta qədər ölkənin əsas əyalətlərində qalırıq. Hər bir düzgün seçilmiş bülletenin düzgün sayılması vacibdir”.

ABŞ-dakı seçkiləri 39 ölkədən 102 müşahidəçi olmaqla, beynəlxalq seçki müşahidə missiyası izləyib. Onlardan 50-si DTİHB-nin ekspert və müşahidəçidən və 52-si ATƏT PA-dan olan millət vəkillərindən ibarət idi.