Xarici siyasət

Tahir Tağızadə 1967-ci ildə Rusiyanın Nijnı Novqorod şəhərində anadan olub. Orta təhsilini Bakıda alıb. Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunu qırmızı diplomla bitirib. 1990-95-ci illərdə SSRİ-nin, daha sonra Rusiyanın Çexoslovakiyanın Brno şəhərindəki Baş Konsulluğunda işləyib. 1995-ci ildə Bakıya qayıdıb. 1996-cı il yanvarın 1-də Azərbaycan XİN-in ABŞ, Kanada və Avropa İdarəsinin 2-ci katibi təyin olunub. 1997-ci ildə Azərbaycanın ABŞ-dakı səfirliyinə göndərilib, orada 8 il çalışıb, əvvəlcə 2-ci, sonra 1-ci katib olub. Daha sonra mərkəzə çağırılıb, XİN-in Mətbuat və İnformasiya İdarəsinin rəhbəri vəzifəsini tutub. Bu il fevralın 22-də prezidentin fərmanı ilə Azərbaycanın Çexiya Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin olunub. Evlidir. İngilis, çex və slovak dillərini bilir.

- Səfir vəzifəsinə təyinatınızı necə qarşıladınız? Təyinatdan sonra aqremanın yubanması belə bir şayiələrə səbəb oldu ki, keçmiş Çexoslovakiyada SSRİ-nin Baş Konsulluğunda işlədiyiniz üçün DTK əməkdaşı olub-olmadığınız Çexiya hökuməti tərəfindən yoxlanılır.
- Təyinatı gözləmirdim, amma buna ümid edirdim. Necə deyərlər, general olmaq istəməyən əsgər pis əsgərdir. Diplomatik xidmətdə isə general səfirdir. Mənim barəmdə yayılan şayiələr gerçək olsaydı, indiyədək 4-5 dəfə müxtəlif ölkələrə səfir getmişdim. Çexoslovakiyada həqiqətən işləmişəm. Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunu bitirəndən sonra SSRİ-nin diplomatik orqanlarında fəaliyyətə başlamışam. Səfirin namizədliyi bir çox yoxlamalardan keçir, ancaq inanmıram ki, təyinatın yubanması məhz dediyiniz səbəbdən olub. Ümumiyyətlə, təyinatı şərh etmək düzgün deyil, çünki bu məsələ yalnız ölkə başçısının səlahiyyətinə aiddir, onun söykəndiyi dəlilləri və məntiqi şübhə altına almaq isə etikaya uyğun deyil. Burada nə qədər mənə ehtiyac var idi, o qədər işlədim və bu təyinatın əvvəllər yox, məhz indi reallaşması işimin öhdəsindən babat gəldiyimə işarədir. Çalışacağam ki, yeni vəzifəmi yerinə yetirərkən də məzəmmət edilməyim. Özümü heç vaxt diplomatik xidmətin korifeyi saymamışam, amma çalışacağam ki, etimadı doğruldum.
- Səfirlik nə zaman fəaliyyətə başlayacaq və ştat formalaşıbmı?
- 7 nəfərdən ibarət ştat formalaşıb. Məndən başqa 4 diplomat və 2 texniki əməkdaş çalışacaq. Səfirlik üçün hələlik bina icarəyə götürülməyib, büdcənin müəyyənləşdirilməsi isə son mərhələdədir. Vəzifəmin icrasına gələn ayın ortalarından başlayacağam. Çünki bu vaxta əsas gücümü Bakıda İslam Konfransı Təşkilatı çərçivəsində keçirilən konfransın təşkilinə yönəltmişdim, səfirliklə bağlı işlərə isə hələ indi başlamışam. Hazırda Çexiya Respublikasında Azərbaycan Respublikasının maraqlarını Vyanadakı səfirimiz Fuad İsmayılov təmsil edir.
- Çexiya Azərbaycanda öz səfirliyini açmağı planlaşdırırmı?
- Bu, mənim əsas vəzifələrimdən biri olacaq. Hazırda Çexiyanın Gürcüstandakı səfiri həm də Azərbaycanda səfirdir. Hesab edirəm ki, iki ölkənin potensial imkanlarına adekvat olan iqtisadi, mədəni və siyasi əlaqələrin yaranması üçün bu sahədə iş görmək lazımdı.
- Çexiya Azərbaycan üçün hansı cəhətdən maraqlıdır?
- Əvvəla, bizim çox oxşar etnocoğrafi, geopolitik və dövlət göstəricilərimiz var ölkələrimizin ərazi ölçüsü və əhalisinin sayı çox yaxındır. Çexiya Avropanın mərkəzində, kəsişməsində yerləşir. Bu vəziyyət bizə də tanışdır - Azərbaycan da şimalla cənub və qərblə şərqin kəsişməsindədir. Bu isə özündə həm müsbət, həm mənfi cəhətləri ehtiva edir. Müsbət cəhət ondadır ki, geostrateji mövqeyimiz bizi kommunikasion mərkəzə çevirir. Mənfi cəhət isə odur ki, belə ölkələri kimlərinsə gözü götürmür, onlar daim kiməsə “mane” olurlar. Tarix göstərir ki, istənilən istilaçı ilk nəzərlərini məhz belə ölkələrə yönəldir və hazırkı qloballaşma kontekstində bu, xüsusi təhlükə doğurur. Odur ki, Azərbaycanla Çexiyanın üzləşdiyi problemlər və çağırışlar da eynidir. Digər ümumi cəhət bundan ibarətdir ki, Azərbaycan Avropa Birliyinə inteqrasiya olunmaq, NATO ilə strateji əməkdaşlıq qurmaq kursunu elan edib. Çexiya isə hər iki qurumun üzvüdür.
- Ölkələrimiz arasında əlaqələrin genişləndirilməsi üçün sizin qarşınızda hansı vəzifələr dayanır?
- İki ölkənin potensialına uyğun möhkəm iqtisadi, mədəni və onların əsasında siyasi əlaqələr qurulması. Mən sahələri bilərəkdən bu ardıcıllıqla sadaladım, çünki əlaqələrin yalnız ideologiya əsasında
qurulması keçmişdə qalıb. Bu gün qloballaşan və praqmatik dünyada ilk planda iqtisadi əlaqələr dayanır. Keçmiş Çexoslovakiyanın bir hissəsi olan Çexiya üçün ideoloji münasibətlər pis tarixi assosiasiyalar yaradır, axı məhz ideologiya Çexoslovakiyada 1968-ci il hadisələrinə gətirib çıxarmışdı. Biz də ideologiya əsasında oxşar faciəni 1990-cı ilin 20 yanvarında yaşamışıq. Fikrimcə, münasibətlərin əsasını praqmatik iqtisadi, humanitar və mədəni əlaqələr təşkil etməlidir və yalnız onların əsasında siyasi əməkdaşlıq inkişaf etməlidir.
- Azərbaycan-Çexiya münasibətlərinin bugünkü durumunu necə qiymətləndirirsiniz?
- Mən münasibətlərin hazırkı səviyyəsini mövcud potensiala uyğun olmayan münasibətlər kimi dəyərləndirirəm. Təəssüf ki, bizim münasibətlərimiz iqtisadi sahədə sporadik, mədəni-humanitar sahədə ləng xarakter daşıyır, siyasi kontaktlar isə ölkələrin imkanlarına uyğun deyil.
- Çexiya mallarına, xüsusən də ayaqqabı, qab-qacaq və çil-çırağa Azərbaycanda hər zaman böyük tələbat olub. Bu məhsulların Azərbaycanda birgə istehsalı mümkündürmü?
- Qarşılıqlı ticarət əlaqələrinin inkişafı, birgə müəssisələrin yaradılması iqtisadi münasibətlərin aktivləşməsinin tərkib hissəsidir və biz buna səfirliyimizin qarşısındakı çoxsaylı vəzifələrdən biri kimi baxmalıyıq. Bu məsələdə səfirliyin rolu belə əməkdaşlıqda maraqlı olan tərəfləri tapmaq, gələcək birgə fəaliyyət üçün əsaslar, ilk növbədə hüquqi əsaslar yaratmaqdan ibarət ola bilər. Hesab edirəm ki, çil-çıraq, ayaqqabı, pivə istehsalının birgə təşkili mümkündür. Belə əlaqələrin inkişafı ikitərəfli münasibətlərə çoxplanlı təsir göstərə bilər. Bu, ölkələrin yaxınlaşması ilə yanaşı, həm də insanların yaxınlaşmasıdır. Axı biznesi robotlar yox, canlı insanlar edir. Belə əlaqələr insanların bir-birini tanımasına və turizm sahəsində mövcud olan böyük potensialın inkişafına imkan verir. Həm Azərbaycan, həm də Çexiya turizm baxımından çox maraqlı və cəlbedici ölkələrdir. Əvvəllər mövcud olan, xüsusən Azərbaycan vətəndaşlarının Çexiyanın Karlovı Varı, Marianske Lazne qış turizm mərkəzlərinə olan marağı bərpa edilməlidir. Bütün bu amillər siyasi əməkdaşlığın aktivləşməsinə, ölkələrin bir-biri haqqında geniş məlumata malik olmasına imkan verəcək.
- Səfirlik Azərbaycan diasporası ilə necə əməkdaşlıq edəcək?
- Çexiyada “Azərçex” icması fəaliyyət göstərir, onun üzvləri fevralda Çexiya parlamentinin üzvləri və bu ölkənin XİN nümayəndələrinin iştirakı ilə Liditse memorialında Xocalı faciəsinin 15-ci ildönümünə həsr olunmuş tədbir keçiriblər. Diaspora ilə iş Azərbaycan rəhbərliyinin dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlılarla sıx əlaqələr qurmaq kursu çərçivəsində səfirlik qarşısında duran vəzifələrdən biridir. Diasporamız kifayət qədər uğurlu və effektiv iş aparıb, səfirliyin fəaliyyət göstərmədiyi halda Azərbaycan Respublikasını Çexiyada ləyaqətlə təmsil edib. Bizim vəzifəmiz onların gördükləri işi davam etdirmək, bütün potensialı bu işin inkişafına sərf etməkdir. Diaspora bəzən səfirliyin görə bilməyəcəyi işi görə bilir, diplomatik statusa malik səfirlik də öz növbəsində diasporanın görə bilməyəcəyi işi görür. Ona görə də mən ümumi iş naminə birgə səmərəli və uğurlu fəaliyyət göstərəcəyimizə inanıram. Bu iş isə Azərbaycanın populyarlaşması və Azərbaycan-Çexiya münasibətlərinin inkişafı deməkdir.
- Mətbuatla dostluğunuzu davam etdirəcəksinizmi?
- KİV-in fəaliyyətinin xarakteri və spesifikasını nəzərə alaraq deməliyəm ki, jurnalistlərlə dostluq məzara qədərdir. Dostluq yoxdursa, düşmənçilik var, mətbuatla düşmənçilik varsa, o da məzara qədərdir. Əlbəttə ki, dostluğumuz davam edəcək. /APA/